Spółka cywilna została uregulowana w artykule 860 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim „przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów”. Paragraf drugi wskazuje, że umowa powinna być pisemna. Już na wstępie pojawiają się problemy, bo potoczna nazwa „spółka cywilna” okazuje się niczym innym jak pisemną umową o współpracy. W związku z czym sama spółka nie ma osobowości prawnej, posiadaczami praw i obowiązków są wspólnicy.
CZYTAJ TAKŻE: Czy faktycznie spółka z o.o. chroni przed odpowiedzialnością za długi?
Co więcej, spółka cywilna nie jest spółką w rozumieniu prawa handlowego, ponieważ jej podstawą jest Kodeks cywilny, a nie Kodeks spółek handlowych. Nie zmienia to faktu, że prowadzenie biznesu w takiej formie ciągnie za sobą prawne konsekwencje, które opiszemy poniżej. I co ważne w każdej chwili można przekształcić ją w spółkę przewidzianą w prawie handlowym.
Podmiotami zakładającymi spółkę cywilną, czyli zawierającą umowę na podstawie Kodeksu cywilnego mogą być i osoby fizyczne i osoby prawne. Przepisy nie ograniczają możliwości w tym zakresie. Ważne, by każdy podmiot był przedsiębiorcą. Jeśli założycielami spółki cywilnej są osoby fizyczne, każda z nich musi prowadzić działalność gospodarczą czyli w świetle przepisów posiadać status przedsiębiorcy.
CZYTAJ TAKŻE: Intercyza a działalność gospodarcza. Czy rozdzielność majątkowa chroni współmałżonka?
Przepisy nie narzucają obowiązku posiadania kapitału przy tworzeniu spółki cywilnej. Powstały majątek jest współwłasnością wszystkich wspólników. Jest to współwłasność łączna. Za długi wspólnicy odpowiadają solidarnie i to nie tylko majątkiem należącym do spółki, ale także własnym.
Problematyczna była nazwa spółki cywilnej tworzonej przez osoby fizyczne. Kodeks cywilny mówi, że w nazwie przedsiębiorcy powinno być jego imię i nazwisko. Do niedawna zasadę tę stosowana także w stosunku do spółek cywilnych. Najnowsze interpretacje przepisów mówią jednak, że nazwa spółki nie musi zawierać nazwisk tworzących jej przedsiębiorców. W końcu spółka cywilna przedsiębiorcą nie jest.
CZYTAJ TAKŻE: Czy zawieszenie działalności gospodarczej się opłaca?
Jak pisaliśmy wyżej spółka cywilna nie ma osobowości prawnej. Do jej powstania niezbędna jest umowa, a nie rejestracja. Spółki samej w sobie wcale się nie rejestruje. To jej wspólnicy muszą być zarejestrowani czy to w CEiDG czy innym rejestrze, gdy wspólnikami są osoby prawne.
Umowa powinna mieć postać pisemną, ale przepisy nie wymagają żadnej szczególnej formy. Wizyta u notariusza nie będzie konieczna. Do jej obowiązkowych elementów należą:
Mimo, że spółka nie wymaga rejestracji, wspólnicy w terminie 14 dni od zawarcia umowy, powinni złożyć deklaracje i opłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) w Urzędzie Skarbowym właściwym ze względu na siedzibę spółki. Co więcej wspólnicy powinni zgłosić się po GUS po numer REGON i do urzędu skarbowego po numer NIP. Te dane identyfikacyjne spółka posiada niezależnie.
